ქვევრის შემადგენელი თიხამინერალების გამოკვლევა და მათი გავლენა ღვინის ხარისხზე

სსიპ იაკობ გოგებაშვილის სახელობის თელავის

სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ხელნაწერის უფლებით

გია გამტკიცულაშვილი

 

ქვევრის შემადგენელი თიხამინერალების გამოკვლევა და მათი გავლენა  ღვინის ხარისხზე

 

 

სასურსათო ტექნოლოგიის დოქტორის აკადემიური ხარისხის

მოსაპოვებლად

წარდგენილი დისერტაციის

 

            ა ვ ტ ო რ ე ფ ე რ ა ტ ი

  

თელავი

2018

 

 სამუშაო შესრულებულია სსიპ იაკობ გოგებაშვილის სახელობის თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სოფლის მეურნეობისა და ქიმიის დეპარტამენტში

  

სამეცნიერო ხელმძღვანელი:            მარიამ ხოსიტაშვილი

შემფასებლები  (რეცენზენტები):     თამაზ კობაიძე

                                                                 გურამ პაპუნიძე                        

 

 

დაცვა შედგება 2018 წლის  11  დეკემბერს  12 სააათზე

სსიპ იაკობ  გოგებაშვილის სახელობის თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აგრარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის  სადისერტაციო კოლეგიის  სხდომაზე.

 

მისამართი: საქართველო, თელავი, 2200

ქართული უნივერსიტეტის ქუჩა N 1

ტელ: +995 250 27 24 01

  

დისერტაციის გაცნობა შეიძლება თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტის

ბიბლიოთეკაში და ვებ-გვერდზე: http://tesau.edu.ge

 

 

სადისერტაციო საბჭოს სწავლული მდივანი     მ. კევლიშვილი

 

ნაშრომის   ზოგადი   დახასიათება

თემის აქტუალობა. საქართველოს უახლეს ისტორიაში სახელმწიფოს მხრიდან განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო მევენახეობისა და მეღვინეობის დარგებს და მათ განვითარებას. გასული საუკუნის 90-იანი წლებიდან სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენამ და ახალი ფორმაციის პირობებში საკუთრების ფორმის დანერგვამ, კერძო მესაკუთრეებსა და კომპანიებს საშუალება მისცა მიეღოთ  მეტი გამოწვევები და ახალი ტექნოლოგიები დაემკვიდრებინათ წარმოებაში. კონკურენციის პირობებში ნელ-ნელა გამოიკვეთა ქვევრის ღვინო, რომელიც თითქმის მივიწყებული პროდუქტი იყო.

საქართველო ღვინის სამშობლოა, რასაც ადასტურებს მრავალი ისტორიული მასალა და არქეოლოგიური ექსპონატი. ამის დამადასტურებელ მრავალ ფაქტორთა შორის ერთ-ერთია სოფელ შულავერში აღმოჩენილია თიხის ქვევრის ფორმის ჭურჭელი, რომელიც,  დაახლოებით 80 საუკუნის ისტორიას ითვლის. მასში აღმოჩენილი კულტურული ყურძნის წიპწებითა და თიხის კედლის ფრაგმენტებზე აღმოჩენილი ღვინის ნაშთებით, მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ამ ჭურჭელში ღვინო იდგა. ამ უძველესი ხანიდან დღემდე ქართველ მეურნეს არ შეუწყვეტია ვაზთან და ღვინოსთან ურთიერთობა და  დღემდე აგრძელებს ქვევრში ღვინის დაყენების მამაპაპისეულ ტრადიციას. სწორედ ამიტომ აღიარა იუნესკომ  ქვევრში ღვინის დაყენების ქართული  წესი  და შეიტანა მსოფლიოს არამატერიარულ კულტურულ მემკვიდრეობათა ნუსხაში. 

 კახური ღვინის დაყენების ტექნოლოგია ითვალისწინებს ქვევრში ტკბილის ალკოჰოლურ დუღილს დურდოზე (კლერტთან ან კლერტის გარეშე) და მასთან ერთად დაყოვნებას ჰერმეტიულად დახურულ პირობებში 5-6 თვე. ვიცით, რომ ყურძნის ტკბილში დაგროვილი მინერალურ ნივთიერებათა რაოდენობრივი შემადგენლობა უშუალო დამოკიდებულებაშია ნიადაგში არსებულ მინერალურ ნივთიერებათა მარაგზე. ყურძნის მექანიკური გადამუშავების შემდეგ დურდო მდიდრდება მინერალური ნივთიერებებით, ამიტომ, კახურად ღვინის დაყენებისას, ევროპული ტიპის ღვინოებისგან გასხვავებით, ისინი საფუვრებთან ერთად აქტიურად მონაწილეობენ ტკბილის ალკოჰოლური დუღილისა და ღვინის დავარგების პროცესში, მასში მიმდინარე მიკრობიოლოგიურ, ფიზიკურ-ქიმიურ გარდაქმნებში, რაც შემდგომში უზრუნვეყოფს კახური ღვინის შედარებით დაბალ მჟავიანობასა და სხეულიანობას, მასში მაღალი შემცველობის ექსტრაქტების და ტანინების გამო. ასეთი ღვინო მდიდარია მინერალური ნივთიერებებით და გამოირჩევა სამკურნალო ღირებულებებით და დადებითად მოქმედებს მომხმარებლის ჯანმრთელობაზე.

კახური ღვინო მკვეთრად განსხვავებულია ორგანოლეპტიკურად და მაღალ შეფასებას იმსახურებს მეღვინე- სპეციალიტების მხრიდან. ამასთან ერთად, ცნობილია, რომ ღვინოში მინერალურ ნივთიერებათა შემადგენლობაზე გავლენას ახდენს თვითონ  ჭურჭელი, რომლის კედლებიდანაც სითხეში ხდება მინერალური ელემენტების მიგრაცია.  როგორც ვხედავთ მინერალური ელემენტების არსებობა და მათი ოდენობა ღვინოში საკმაოდ მნიშნელოვანია. ის შეიძლება დამოკიდებული იყოს ნიადაგის შემადგენლობაზე, ტკბილსა და შემდეგ დურდოში მათ კონცენტრაციასა და რა თქმა უნდა, ჭურჭელზე, რომელშიც  ღვინო მზადდება. ამ მხრივ მეტად საყურადღებოა ღვინის უნიკალური ჭურჭელი - ქვევრი, რომელიც დედამიწის  წიაღში არსებული  ბუნებრივი ნედლეულის    - თიხამინერალების გადამუშავებითა და გამოწვით მზადდება. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მეტად აქტუალურია საქართველოს სხვადასხვა  საბადოდან მოპოვებული პირველადი ნედლეულის, მყარი და პლასტიკური თიხამინერალების სტრუქტურის შესწავლა  და მასში  ელემენტების ოდენობის დადგენა. ასევე ამ თიხამინერალების გადამუშავების შედეგად დამზადებული და სხვადასხვა ტემპერატურაზე გამომწვარი ქვევრების კედლების  ფიზიკურ - ქიმიური მახასიათებლების განსაზღვრა და სხვადასხვა ქვევრის გავლენის შესწავლა ერთსა და იმავე ყურძნისგან დამზადებულ ღვინის ხარისხზე.

კვლევის მიზანი და ამოცანები. კვლევის მიზანს წარმოადგენდა  ქვევრის წარმოების საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში არსებული საბადოებიდან მოპოვებული პირველადი თიხამინერალების , ქვევრის საშენი მასალისა და მისგან დამზადებული ქვევრების კომპლექსური შესწავლა, (მინეროლოგია, ელემენტების ოდენობა, ქვევრის გამოწვის ტემპერატურა) და მასში დაყენებული ღვინოების გამოკვლევა მინერალური ელემენტების შემცველობაზე, ქიმიურ შედგენილობასა და სადეგუსტაციო მონაცემებზე დაყრდნობით.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, კვლევის ამოცანას შეადგენდა:

სხვადასხვა საბადოდან მოპოვებული პირველადი ნედლეულის, ქვევრის საშენი მასალის,  ქვევრის მინერალური შემადგენლობის   შესწავლა და ქვევრების გამოწვის ტემპერატურების დადგენა.

ტკბილსა და სხვადასხვა ქვევრში დაყენებულ ღვინოებში მინერალური ელემენტების რაოდენობის განსაზღვრა ღვინის დავარგების სხვადასხვა პერიოდში.

მინერალურ ნივთიერებათა მიგრაციის შესწავლა სხვადასხვა ქვევრის კედლებიდან ღვინოში და მათი გავლენა ღვინის ხარისხზე.

ნაშრომის მეცნიერული სიახლე. პირველად ჩვენ მიერ შესწავლილი იქნა საქართველოს  სხვადასხვა საბადოდან მოპოვებული ქვევრის საშენი მასალის პირველადი თიხამინერალების,  ამავე მასალიდან დამზადებული ქვევრების, და მათთან ერთად, გამომწვარი თიხოვანი ფრაგმენტების  მინერალური შედგენილობა, ფიზიკურ - ქიმიური მახასიათებლები და განმასხვავებელი ნიშან-თვისებები.

 დადგინდა, რომ:

ქვევრები ერთმანეთისაგან ნაწილობრივ განსხვავდებიან შრობისა და გამოწვის ტემპერატურით; მინერალური შედგენილობითა და დამზადების ტექნოლოგიით;

ქვევრი გავლენას ახდენს ღვინოში მინერალური ელემენტების შემცველობაზე, მათ ცვალებადობაზე, ღვინის ორგანოლეპტიკურ მახასიათებლებსა და ხარისხზე.

ღვინოების ორგანოლეპტიკური შეფასებისას დაფიქსირებული სადეგუსტაციო მონაცემების და ღვინის ფიზიკური და ქიმიური ანალიზებით  სწორედ იმ ქვევრის ღვინოებში დაფიქსირდა  მინერალური ნივთიერებების  რაოდენობის მკვეთრი ზრდა, „სველი თიხის“ გემო და სიმლაშის ტონები, რომელიც შედარებით დაბალ -750-850˚C -ზე ქვემოთ  ტემპერატურაზე იყო გამომწვარი. ამან კი გავლენა მოახდინა ღვინის ორგანოლეპტიკურ მაჩვენებლებზე და გამოიწვია  ღვინის ხარისხის გაუარესება.

 ნაშრომის  პრაქტიკული მნიშვნელობა.  კვლევებმა  გვიჩვენა,  რომ  მაღალ ხარისხიანი  ქვევრის დასამზადებლად უნდა მოხდეს საბადოდან მოპოვებული პირველადი ნედლეულის და ქვევრის საშენი მასალის მინერალური  შედგენილობის შესწავლა; ქვევრის გამოწვის ზღვრული ტემპერატურა უნდა იყოს 950-1050˚C ;  შემუშავებულ უნდა იქნეს ქვევრის დამზადების ტექნოლოგიური ინსტრუქცია და  სტანდარტი; აღნიშნული ტექნოლოგიით დამზადებული ქვევრი  საშუალებას მოგვცემს მივიღოთ ხარისხიანი, კონკურეტუნარიანი, განსხვავებული გემოსა და მაღალი ორგანოლეპტიკური თვისებების მქონე ქვევრის  ღვინო.

ეკონომიკური ეფექტი. სადისერტაციო ნაშრომის ექსპერიმენტიდან გამომდინარე, ქვევრში  დურდოზე დაყენებულ ღვინის ხარისხს სხვა ფაქტორებთან ერთად, განაპირობებს ქვევრის ხარისხი, რაც გულისხმობს: ქვევრის საშენი მასალის სწორად შერჩევას, ქვევრის დამზადების   ტექნოლოგიური    პროცესების      სრულად  წარმართვასა,      შრობისა და  

გამოწვის ოპტიმალური ტემპერატურის დაცვას.

ექსპერიმენტიდან გამომდინარე და სადეგუსტაციო მონაცემებით, ქვევრის დამზადების ტექნოლოგიური პროცესების დარღვევით (ძირითადად დაბალ 800-850-ქვემოთ გამომწვარი ქვევრი) დამზადებულ ქვევრებში დაყენებულ ღვინოში  ხარისხის  (მიკრობიოლოგიურ დაავადებები) გაუარესებასთან ერთად მომეტებულად  შეიმჩნევა  ქვევრის გემო, რაც უარყოფითად მოქმედებს მომხმარებელზე, და, თავის მხრივ, უარყოფითად  აისახება ღვინის რეალიზაციაზე. ქვევრში დაყენებული მაღალხარისხიანი ღვინოების, რომლის საბაზრო საორიენტაციო ფასი ძირითადად სავაჭრო ობიექტებში წარმოადგენს 20 ლარიდან 30-მდე ლარს, მეწარმის მიერ ადგილზე, სავაჭრო ობიექტებისთვის, მისაყიდი ფასია 10-დან 14 ლარამდე, ერთი ბოთლი (0,750მლ ტევადობის)  ღვინის თვითღირებულება კი შეადგენს 4,65 ლარს, რაც იძლევა წარმოებისათვის ეკონომიკურ ეფექტს.

მიღებული შედეგების საიმედოობა: საბადოებიდან პირველადი თიხამინერალების  ნიმუშების მოპოვება  მოხდა უშუალოდ ჩვენ, საკვლევი ქვევრის დამამზადებელ ოსტატებთან ერთად. კვლევები ჩატარებულია უახლეს მაღალმგრძნობიარე აპარატურაზე თანამედროვე მეთოდებით. საანალიზო ღვინოების ნიმუშების  დეგუსტაცია  ჩატარდა ღვინის ეროვნულ სააგენტოსთან არსებულ  საქართველოს ცენტრალური სადეგუსტაციო კომისიის მიერ.(იხილეთ თანდართული ოქმი)

აპრობაცია: სამეცნიერო-კვლევითი სამუშაოების შედეგები ყოველწლიურად (2014-2018) იხილებოდა თელავის  სახელმწიფო უნივერსიტეტის აგრარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის სამეცნიერო საბჭოს სხდომებზე. პუბლიკაცია. სადისერტაციო სამუშაოების ძირითად შედეგებზე გამოქვეყნებულია 3 სამეცნიერო ნაშრომი. კვლევის მასალები მოხსენებული იქნა 2 საერთაშორისო კონფერენციაზე.

დისერტაციის სტრუქტურა და მოცულობა: სადისერტაციო ნაშრომი შედგება: ნაშრომის ზოგადი დახასიათების, ლიტერატურული მიმოხილვის, ექსპერიმენტული ნაწილის, დასკვნებისა და დანართისაგან. დისერტაცია შედგება 132  გვერდისაგან, რომელიც შეიცავს 25 ცხრილსა და 17  სურათს. გამოყენებული ლიტერატურის სია მოიცავს 111 დასახელებას.

 

 

ექსპერიმენტული ნაწილი

კვლევის ობიექტები და მეთოდები

  იმისათვის, რომ ჩვენი კვლევები ახლოს ყოფილიყო დღევანდელი  ქვევრების წარმოებასთან,   შერჩეულ იქნენ  ქვევრის დამამზადებელი საუკეთესო ოსტატები,  მათთან ერთად მოხდა უშუალოდ საბადოებიდან პირველადი ნედლეულის მოპოვება,  გადამუშავება, ქვევრების დამზადება და მათი გამოწვა იმ ტექნოლოგიური პროცედურებით, როგორც ისინი დღეს მუშაობენ. სულ დამზადდა 10 ქვევრი: მაქათუბნის (საწაბლე), შროშის (საწაბლე), აცანის, ტყემლოვანასა და ვარდისუბნის საბადოებიდან მოპოვებული თიხამინერალებისგან. ქვევრები  2016 წლის სექტემბრის თვეში  განთავსდა  სოფელ ნაფარეულში კომპანია „ტყუპების საღვინე სახლში ნაფარეულის“ ტერიტორიაზე სპეციალურად აშენებულ საკვლევ მარანში. აქ წარმოდგენილია მხოლოდ ოთხი ქვევრის ნიმუშების შედეგები. ამრიგად, მივიღეთ კვლევებისთვის საჭირო შემდეგი ნიმუშები და შესაბამისი ნუმერაციის საკვლევი ქვევრები:  

მაქათუბანი (საწაბლე): №1-პლასტიკური მასალა (აყალო); №2-არაპლასტიკური მასალა(თირი); №3 - შერეული თიხოვანი მასალა; №4 - ქვევრთან ერთად გამომწვარი  თიხის ფრაგმენტი; № 5 - მაქათუბნის  გამომწვარი ქვევრი; აცანა: №6 -  პლასტიკური მასალა(აყალო); №7 - მდინარე რიონის სილა; № 8 - შერეული თიხოვანი მასალა; № 9  - ქვევრთან ერთად გამომწვარი  თიხა;      № 10 - აცანის გამომწვარი ქვევრი; ტყემლოვანა: №11-  პლასტიკური მასალა(აყალო); №12 - არაპლასტიკური მასალა(თირი); № 13 - შერეული თიხოვანი მასალა;  № 14  - ქვევრთან ერთად გამომწვარი თიხა; №15 - ტყემლოვანას  გამომწვარი ქვევრი;

ვარდისუბანი:  №16 -პლასტიკური მასალა (აყალო); №17 - მდინარე ალაზნის სილა; № 18 - შერეული თიხოვანი მასალა; № 19  - ქვევრთან ერთად გამომწვარი  თიხა; № 20 - ვარდისუბნის  გამომწვარი ქვევრი;

ადგილებზე მოხდა თიხოვანი მასალის საკვლევი ნიმუშების დანომვრა, ჩაეწყო სპეციალურად მომზადებულ პაკეტებში და გადაიგზავნა საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის გამოყენებითი  გეოლოგიის დეპარტამენტის   კვლევით   ლაბორატორიაში.     ერთი თვის შემდეგ   ამავე

ლაბორატორიაში   გადაიგზავნა   ქვევრთან   ერთად   გამომწვარი     თიხის

მასალები სათანადო ნუმერაციით.

საკვლევ მარანში ქვევრებთან ერთად  მიწაში განთავსდა იგივე ტევადობის  ცილინდრული ფორმის ნეიტრალური  არაქვევრი ჭურჭელი, რომელსაც საკონტროლო ნეიტრალური ჭურჭელი ეწოდა, და მიწის ზემოთ დაიდგა კიდევ ერთი ნეიტრალური (არაქვევრი)  ჭურჭელი, რომელსაც ეწოდა დამხმარე  ნეიტრალური ჭურჭელი, საიდანაც, ალკოჰოლური დუღილის დამთავრების შემდეგ,  მოხდა ნაკლული საცდელი ქვევრებისა და ჭურჭლის შევსება.

აღნიშნულ ჭურჭლებს მიეცათ შემდეგი ნუმერაცია:

№21. ნეიტრარული ჭურჭელი; №22. დამხმარე ნეიტრალური ჭურჭელი.

ამრიგად, ჩვენ მივიღეთ ექვსი საკვლევი ჭურჭელი. ოთხი ძირითადი საკვლევი ქვევრი და ორი ნეიტრალური არაქვევრი ჭურჭელი. ამასთან ერთად, ჩვენი საკვლევი ქვევრებისა ( 5,10,15,20) და 1980 წელს ვარდისუბანში დამზადებული მოქმედი ქვევრის  კედლებიდან მექანიკური ჭრით   მოვახდინეთ ცილინდრული კვეთების აღება, რომელსაც მიეცა შემდეგი ნუმერაცია:

№23  მაქათუბნის ქვევრის ცილინდრული კვეთი; №24 აცანის ქვევრის ცილინდრული კვეთი; №25 ტყემლოვანას ქვევრის ცილინდრული კვეთი; №26 ვარდისუბნის ქვევრის ცილინდრული კვეთი; №27 ვარდისუბნის ქვევრის(1980) ცილინდრული კვეთი;

 ამავე პერიოდში ჩვენ მიერ შეიქმნა კიდევ ერთი საკვლევი  ქვევრი, რომლის დამზადების ტექნოლოგიური პროცესი რადიკალურად განსხვავებულია ქვევრების დამზადების ტექნოლოგიისგან. კონკრეტულად, ეს ქვევრი ჩამოისხა მაღალი სიმტკიცის კერამიკული ჭურჭელის დამზადების ტექნოლოგიით და მისი გამოწვა მოხდა დახურულ ელექტროღუმელში, 24 საათის განმავლობაში, 1200-1250˚C  ტემპერატურაზე.

ჩვენი კვლევებისთვის ასევე შევქმენით დაბალ ტემპერატურაზე გამომწვარი  ჩვეულებრივი სამომხმარებლო საკვლევი თიხის დოქი. ამ ორი საკვლევი ობიექტიდან მოვახდინეთ ჩვენთვის საჭირო ნიმუშების აღება ნატეხი ფრაგმენტების სახით. ამრიგად, მივიღეთ კიდევ ორი საკვლევი ობიექტი:

№28 - კერამიკული ქვევრის ფრაგმენტი; №29- დოქის ფრაგმენტი;

საცდელ ობიექტად  აღებულ იქნა კახეთში, ნაფარეულის მიკროზონაში, სოფელ ნაფარეულში, კომპანია „ტყუპების საღვინე სახლის“ კუთვნილ  ვენახში მოკრეფილი რქაწითელის ჯიშის ყურძენი. ჩვენ მიერ საკვლევი ღვინო მომზადდა ტკბილისა  და კლერტგაცლილი დურდოს  ერთობრივი ალკოჰოლური დუღილით და დურდოზე 6-თვიანი დაყოვნებით. მოვახდინეთ კლერტის გაცლა, რადგან, როგორც სპეციალური ლიტერტურიდანაა ცნობილი, ყურძნის მტევნის კლერტში მინერალური ნივთიერებები ყველაზე  დიდი რაოდენობითაა წარმოდგენილი და მკვეთრ გავლენას ახდენს  მინერალურ ნივთიერებათა  მიგრაციაზე  ღვინოში. ჩვენ  გვსურს გამოვკვეთოთ ქვევრის მინერალურ ნივთიერებათა გავლენა ღვინოზე. კლერტის შემადგენლობაში არსებულმა მინერალურ ნივთიერებებმა კი შეიძლება უარყოფითი როლი შეასრულოს ჩატარებული კვლევების შედეგების სიზუტეზე. ყურძნის პირველადი გადამუშავება მოხდა   ბარაბნიან   საჭყლეტში, რომლის დროსაც ყურძენს  მოსცილდა  კლერტი  და დურდო ტკბილთან ერთად გადავიდა საკვლევ ქვევრებსა და ჭურჭელში. ყურძნის გადამუშავების პერიოში მოხდა საკვლევი ტკბილის ნიმუშის  აღება. ალკოჰოლური დუღილი წარიმართა ბუნებრივ საფუარზე  სტაბილურად და გაგრძელდა 12 დღის განმავლობაში, რაც დამახასიათებელია ქვევრის ღვინისთვის. მას შემდეგ, რაც ანალიზებით დადასტურდა, რომ ქვევრებსა და ჭურჭლებში დამთავრდა ალკოჰოლური დუღილი, მოხდა ახალი ღვინომასალის საკვლევი ნიმუშების აღება. 7  დღის განმავლობაში საცდელი ქვევრები  და ჭურჭლები იმყოფებოდა დახურულ, ოღონდ არაჰერმეტულ  მდგომარეობაში, რის შემდეგაც  მოხდა ქვევრების და ჭურჭლების გადავსება სათადარიგო ჭურჭლიდან და მათი  ჰერმეტულად დახურვა.

ქვევრებიდან  და ჭურჭლებიდან  ღვინომასალის საკვლევი ნიმუშების  აღება მოხდა 3 და 6 თვის შემდეგ მათი დალუქვიდან.

ამრიგად მივიღეთ შემდეგი საკვლევი ნიმუშები:

ნიმუში   - საკონტროლო  ტკბილი;

მაქათუბანი N  5. ქვ: ნიმუში 1.  - ახალი ღვინო; ნიმუში 2. – 3 თვის ღვინო; ნიმუში 3.  – 6 თვის ღვინო. აცანი N10 ქვ: ნიმუში 4. - ახალი ღვინო; ნიმუში 5. -3 თვის ღვინო; ნიმუში 6. – 6 თვის ღვინო. ტყემლოვანა N15  ქვ: ნიმუში 7. - ახალი ღვინო; ნიმუში 8. -3 თვის ღვინო;  ნიმუში 9. – 6 თვის ღვინო.

ვარდისუბნი N 20  ქვ: ნიმუში 10.  - ახალი ღვინო; ნიმუში1 1. – 3 თვის ღვინო;  ნიმუში1 2.  – 6 თვის ღვინო; ნეიტრალური საკონტროლო  ჭურჭელი N 21: ნიმუში1 3.  - ახალი ღვინო; ნიმუში 14.  - 3 თვის ღვინო; ნიმუში 15.  – 6  თვის ღვინო;  დამხმარე  ნეიტრარული ჭურჭელი N 22 : ნიმუში 16. - ახალი  ღვინო.

ნიმუშები ისხმებოდა ღვინის ბოთლებში, ილუქებოდა, ინომრებოდა და იგზავნებოდა ღვინის ლაბორატორიაში (შპს“ ღვინის ლაბორატორია“).

ანალოგიური კვლევები გაგრძელდა 2017 წელს.

საბადოდან მოპოვებულ ნედლეულს - პირველად მყარ და პლასტიკურ  თიხამინარელებს, ქვევრის საშენი თიხის მასალას, გამომწვარი თიხის მასალას,  ქვევრების ცილინდრულ კვეთებს, კერამიკული  ქვევრისა და დოქის ნატეხ ფრაგმენტებს, ფიზიკურ-ქიმიური მახასიათებლების  განსასაზღვრად  და მინერალოგიური  შემადგენლობის დასადგენად  კვლევები ჩაუტარდათ საქართველოს ტექნიკური უნივერიტეტის გამოყენებითი გეოლოგიის დეპარტამენტის ლაბორატორიაში.

ნიმუშებს ჩაუტარდათ:

პეტროგრაფიული ანალიზი პოლარიზებული მიკროსკოპის (AMSCOP 600T) საშუალებით, რითაც დადგინდა მათი სტრუქტურა, მინერალოგიური შემადგენლობა და ფრაქციულგრანულომეტრული ზომები. 2.რენდგენოფაზური ანალიზი(DRON-3), რითაც დადგინდა უპირატესი მინერალური ფაზების რაოდენობა და გამოწვის ტემპერატურა.

3.რედგენო ფლუორესცენტრული ანალიზი სპექტომეტრ - EDX3600B - ის გამოყენებით, განისაზღვრა ქიმიური  შემადგენლობა და ელემენტების შემცველობა.

 ჩვენ მიერ აღებულ საკონტროლო ტკბილსა და საკვლევი ღვინოების ნიმუშებში გაანისაზღვრა მათი ხარისხის მაჩვენებლის ძირითადი პარამეტრები სპეციალურ  ლიტერატურაში არსებული ტკბილისა და ღვინის ანალიზის მეთოდებით და ღვინის საერთაშორისო ორგანიზაციის  მიერ დადგენილი საერთაშორისო მეთოდებით .

საკონტროლო ტკბილსა და  საკვლევი ღვინოების ნიმუშებში მინერალურ ნივთიერებათა რაოდენობის დასადგენად გამოყენებული იქნა პლაზმურ - ემისიური სპექტომეტრი.  აღნიშნული სპექტომეტრით მეტალების გაზომვის მეთოდი ემყარება იმ ელემენტების სპექტრალური ტალღის ინტენსიობის გაზომვას, როდესაც ხდება იმ ელემენტების ნიმუშის შეყვანისას ( აეროზოლის სახით) ინსტრუმენტში მათი აღგზნება, რა დროსაც დეტექტორზე მიმდინარეობს ინტენსივობის აღქმა.  ელემენტების გამოსხივების ინტენსიობასა და მათ კონცენტრაციებს შორის კავშირი მყარდება საკალიბრო გრაფიკების აგებით. მეთოდი უზრუნველყოფს გაზომვის შედეგების დაფიქსირებას მინიმალური ცდომილების ფარგლებში.

ნიმუშების  მიკროელემენტებზე საანალიზოდ მომზადება  ითვალისწინებს  სტანდარტული და  საკალიბრო  ხსნარების მომზადებას. ნიმუშის გასაზომად  წინასწარ უნდა შეირჩეს ანალიტიკური  ტალღის სიგრძეები, რომელიც ყველა ელემენტისათვის სხვადასხვაა. სპექტომეტრზე მუშაობის  დაწყების წინ ვამოწმებთ წნევას, ვრთავთ პლაზმას, შეგვაქვს  ნიმუშები გამაფრქვეველ სისტემაში; ნიმუშები გაიფრქვევა და მოხვდება პლაზმაში. გაზომვის შემდეგ მიღებული კონცენტრაციები გამოისახება მგ/ლ განზომილებაში.

 

ქვევრის, მისი საშენი ნედლეულის     ფიზიკურ- ქიმიური მახასიათებლებისა და მინერალურ ნივთიერებების გამოკვლევა

 

ქვევრის დამზადებისათვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს   საბადოების შერჩევას, პირველადი ნედლეულის მოპოვებას, მათ დამუშავებას, ქვევრის აშენებასა და გამოწვის ტემპერატურას.  ქვევრის დამზადებისთვის  განსაკუთრებით დიდი მნიშვნელობა აქვს საბადოდან  მოპოვებულ პირველად  ნედლეულში  შემავალი მინერალების  ფრაქციულ-გრანულომეტრიულ ზომებს.

პირობითად, თიხამინერალები ხასიათდებიან მაღალი, საშუალო და დაბალი პლასტიკურობით. რაც უფრო მეტია ნედლეულში თიხა-მინერალების წმინდა ნაწილაკების რაოდენობა, მით უფრო პლასტიკურია ქვევრის საშენი მასალა. გარდა ამისა, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ნაკეთობის ფორმირების ტექნოლოგიურ რეჟიმს- ქვევრის შრობასა და მის გამოწვას.

ქვევრის ღვინის განსაკუთრებული გემოვნური თვისებების გამო მეღვინე სპეციალისტების მიერ გამოთქმულია მოსაზრება, რომ ქვევრს გავლენა უნდა ჰქონდეს ქვევრის ღვინის ხარისხზე და ის არ წარმოადგენს ნეიტრალურ ჭურჭელს.   

ზემოთ აღნიშნულის გათვალისწინებით, ჩვენი კვლევის შემდეგ მიზანს შეადგენდა გამოგვეკვლია და შეგვესწავლა ჩვენ მიერ მოპოვებული საკვლევი ნიმუშების (თიხამინერალების პირველადი ნედლეული, საშენი მასალა, ქვევრთან ერთად გამომწვარი თიხის ფრაგმენტები, ქვერების ცილიდრული კვეთები, კერამიკული ქვევრისა და დოქის  ფრაგმენტები)  მინერალოგიური შემადგენლობა, ფიზიკურ - ქიმიური მახასიათებლები და გამოწვის ტემპერატურები. ჩვენს მიერ აღებულ ნიმუშებს 1- დან 27 -ის ჩათვლით ჩაუტარდათ პეტროგრაფიული, რედგენოფაზური, და რედგონოფლუორესცენტრული ანალიზი.

ანალიზის შედეგებზე დაკვირვებამ გვიჩვენა, რომ   პირველადი ნედლეულისა და  გამოწვის შედეგად მიღებულ საკვლევ ნიმუშებში მინერალური შემადგენლობა და ელემენტების ოდენობა თითქმის შენარჩუნებულია (იხილეთ ცხრილები.), რაც იმაზე მიგვანიშნებს, რომ პირველადი ნედლეულის მექანიკური  დამუშავება და შემდგომ  გამოწვა ვერ ცვლის მინერალების შემადგენლობასა და ელემენტების ოდენობას, ამიტომ აქ განსახილველად წარმოგიდგენილია მხოლოდ შემდეგი ნიმუშები:

№4 - მაქათუბნის (საწაბლე) საბადოდან აღებული თირისა და აყალოსგან დამზადებული და გამომწვარი თიხის ფრაგმენტი.

№ 9  - აცანის  საბადოდან აღებული თირისა და მდინარე რიონის სილისგან

 დამზადებული და გამომწვარი თიხის ფრაგმენტი.

№ 14  - ტყემლოვანას საბადოდან აღებული თირისა და აყალოსგან

 დამზადებული და გამომწვარი თიხის ფრაგმენტი.

№ 19  -ვარდისუბნის  საბადოდან აღებული თირისა და მდინარე ალაზნის

სილისგან დამზადებული და გამომწვარი თიხის ფრაგმენტი.

№ 23  მაქათუბნის ქვევრის ცილინდრული კვეთი.

№ 24 აცანის ქვევრის ცილინდრული კვეთი.

№ 25 ტყემლოვანას ქვევრის ცილინდრული კვეთი.

№ 26 ვარდისუბნის ქვევრის ცილინდრული კვეთი.

№ 27 ვარდისუბნის ქვევრის(1980 წელი) ცილინდრული კვეთი.

№ 28 - კერამიკული ქვევრის ფრაგმენტი.

№ 29-სამომხმარებლო  დოქის ფრაგმენტი.

 აღნიშნული ნიმუშების მიკროსკოპური კვლევის სურათები და რენტგენოფაზური დიაგრამები იხილეთ დისერტაციაში.

საილუსტრაციოდ ავტორეფერატში შეტანილია ნიმუში №4 - მაქათუბნის (საწაბლე) საბადოდან აღებული თირისა და აყალოსგან დამზადებული და გამომწვარი თიხის ფრაგმენტი. ნიმუში მაკროსკოპულად მოწითალო ფერის  ფრაგმენტია, ნატეხის ზედაპირზე შეიმჩნევა სხვადასხვა ზომისა და ფერის  ჩანართები,     მარილმჟავაზე    არ      რეაგირებს.   ლუპით    დაკვირვებისას ფოროვანია, თუმცა წყალს აქტიურად არ იწოვს.

მიკროსკოპში შემკვრელი, ანუ ძირითადი მასა წარმოდგენილია ამორფული თიხოვანი მასით, შემავსებელი, ანუ ქანისა და ცალკეული მინერალების ფრაგმენტების ნატეხები მრავლადაა და სხვადასხვა ზომისაა, ჭარბობს ცალკეული მინერალები,რომლსაც სხვადასხვა ზომა და ფორმა აქვს. იშვიათად გვხვდება ქანის ნატეხებიც. მინერალურ შედგენილობაში ჭარბობს პლაგიოკლაზი, რომელიც ყოველთვის მეორადი მინერალებითაა ჩანაცვლებული (თიხა მინერალები, სერიციტი), იშვიათად გვხვდება ამფიბოლის მარცვლები.

ქანის ნატეხები შედარებით მცირე რაოდენობითაა და ძირითადად წარმოდგენილია კვარც-მინდვრისშპატიანი წვრილმარცვლოვანი ქანის ნატეხებით. ხშირ შემთხვევაში ნატეხები იმდენადაა ჩანაცვლებული, რომ მათი მხოლოდ ფორმებია დარჩენილი.

რენტგენოფაზური ანალიზით მაქათუბნის (საწაბლე) კარიერიდან აღებული თირისა და აყალოს მასალისგან დამზადებული ქვევრის ნატეხის   ნიმუში შემდეგი მინერალური ფაზებითაა წარმოდგენილი:  კვარცი 7-10%;  Ca-Na მინდვრის შპატები 20-25%; ამფიბოლები კვალის დონეზეა. დანარჩენი დისპერსიული რენტგენოამორფული  ფაზა. ქვევრი, სავარაუდოდ, 950 -1000˚C გრადუსზეა გამომწვარი.

  

N4 ნიმუში პოლარიზებული მიკროსკოპით

  

№4  ნიმუშის რენტგენოფაზური ანალიზის რენტგენოგრამა

 

 კვლევის შედეგების საფუძველზე გამოიკვეთა, რომ ვარდისუბნის, ტყემლოვანის,  მაქათუბნის, აცანას საბადოებიდან მოპოვებულ პირველად ნედლეულში ქანმშენი და მინარევი ქიმიური ელემენტების შემცველობა განსხვავებულია ერთმანეთისგან.

 ქვევრის ხარისხი პირველადი ნედლეულის - თიხამინერალების შედგენილობაზე, მისი დამუშავების ხარისხზე, ქვევრის შრობისა და გამოწვის პროცესზეა დამოკიდებული.  ქვევრის დასამზადებლად გამოყენებული ნედლეულის შემადგენლობაში არსებული მექანიკური მინერალები: კვარცი, მინდვრის შპატები, (პლაგიოკლაზები,  K-ის მინდვრის შპატი), პიროქსენები, ამფიბოლები - მდგრადია გამოწვის პროცესის 950-1000°C ტემპერატურამდე, თუმცა ისინი გარკვეულ სტრუქტურულ ცვლილებას განიცდის. გამოწვის შემდეგ ქვევრის  კედლებს ნაწილობრივ შენარჩუნებული აქვთ ფორები. მათი რაოდენობა და მისი ზომები ძირითადად ნედლეულის შემადგენელი პლასტიკური მინერალების რაობაზე,  მათ გრანულომეტრიულ ზომებსა და გამოწვის ტემპერატურაზეა დამოკიდებული. ფორების შედარებით დიდი ზომა განაპირობებს ცარიელ ქვევრში მავნე მიკრობების ჩაბუდებას,  რაც არასასურველია ღვინის წარმოებისთვის.  როგორც ჩატარებული კვლევებიდან ჩანს, სხვადასხვა კარიერიდან დამზადებული ქვევრები განსხვავდება ერთმანეთისაგან, როგორც მინერალური  შედგენილობით, ასევე დამზადების ტექნოლოგიით, განსაკუთრებით ქვევრის გამოწვის ტემპერატურებით ( ჩვენი საკვლევი სხვადასხვა ქვევრისთვის გამოწვის ტემპერატურა  750°C- დან  1050°C -მდე დაფიქსირდა).  ჩატარებული კვლევებით დადგინდა, რომ ქვევრის გამოწვა   950°C - 1000°C  ტემპერატურაზე იძლევა საუკეთესო შედეგს, რადგანაც აღნიშნულ ტემპერატურაზე ქვევრი შედარებით მდგრადი მინერალებითაა წარმოდგენილი .

ნიმუში N28. კერამიკული წესით დამზადებული ქვევრის ნატეხის ფრაგმენტის ანალიზმა გვიჩვენა, რომ იგი გამომწვარია 1250°C ზე,  თიხამინერალების კრისტარულმა მესერმა განიცადა ცვალებადობა და  ამორფულ, თითქმის მინისებრ მდგომარეობაშია გადასული, რაც მოსალოდნელიც იყო.

ნიმუში N29. სამომხმარებლო დოქის ნატეხის ფრანგმეტის ანალიზმა აჩვენა,რომ იგი გამომწვარია 600-700°C-ზე. მინერაურ ნივთიერებათა ერთობრივობას თითქმის არ განუცდია სრუქტურული ცლილება. ნაკლებად მდგრადია და ადვილად ტეხადი.

 კვლევების ანალიზმა გვიჩვენა, რომ ერთსა და იმავე ნედლეულისგან დამზადებული თიხის ფრაგმენტებისა და ქვევრების გამოწვის ტემპერატურა თითქმის ერთნაირია.

 სხვადსხვა  საბადოდან მოპოვებული თიხამინერალებისგან  სხვადსხვა ოსტატის მიერ დამზადებული ქვევრები სრულიად განსხვსვებულნი აღმოჩნდნენ თავისი ფიზიკურ-ქიმიური მახასიათებლებით, რაც განპირობებული უნდა იყოს პირველადი თიხამინერალების  მინერალოგიური შემადგენლობის არაერთგვაროვნებით. ოსტატების მიერ   ორი კომპონეტის (თირი, აყალო ან მდინარის სილა)  სხვადასხვა პროპორციით შერევით, გამოწვამდე ნედლი ქვევრის ბუნებრივ  შრობაზე დაყოვნების პერიოდითა და შემდგომში, გამოწვის მკვერად განსხვავებული ტემპარატურებით.

 

ქვევრიდან  ღვინოში მინერალური                                      ელემენტების მიგრაცია

ჩვენ ვიცით, რომ ბოლო პერიოდში მეღვინეების   და მომხმარებლების მხრიდან განსაკუთრებული დაინტერესება გამოიწვია ღვინოში მინერალურ ნივთიერებათა  სენსორულ გემოვნურ შეგრძნებების დაფიქსირებამ. ღვინის ორგანოლეპტიკური შეფასებისას სულ უფრო ხშირად გამოიყენება სიტყვა „მინერალობა“, რაც განპირობებულია მეღვინე  სპეციალისტების  მხრიდან ღვინოში მინერალების გემოს შეგრძნებაზე,  მათ მიერ სენორული მგძნობიარობის შეფასებისას. ამასთან, ისინი ცდილობენ სხვადასხვა მეთოდების გამოყენებას მინერალობის წარმოსადგენად. ბევრი მეცნიერი ცდილობს მოძებნოს კავშირი ღვინის გემოსა და ნიადაგში არსებულ მინერალებს შორის.  მსოფლიოს წამყვან ღვინის სპეციალისტების მიერ ორგანოლეპტიკური შეფასებისას განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ღვინოში მინერალობის სენსორულ-შეგრძნებით კონცეფციას. როგორც ცნობილია, ღვინოში არსებული მინერალები წარმოადგენენ მკვებავ ელემენტებს იონების სახით, რომელთა კონცენტრაცია მცირეა და მათ  არ აქვთ   სუნი და ნაკლებად შეიგრძნობა გემო.   მიუხედავად ამისა, დღეს ბევრი სპეციალისტი თვლის, რომ მინერალობის სენსორობა  ღვინოში შორეულად შეიძლება დავუკავშიროთ ვენახის ქანებსა და ნიადაგში არსებულ გეოლოგიური მინერალების გემოს. მეცნიერთა მოსაზრებით, კაოლინიტსა (Al2Si2O5(OH)4) და გიბსიტს (Al(OH)3) აქვთ უნარი ჩამოაყალიბონ სხვადასხვა გემო ღვინოში და გავლენა მოახდინონ ორგანოლეპტიკურ შფასებაზე. კვლევების შედეგად დადგენილია, რომ სხვადასხვა მინერალობა დადებით ან უარყოფით გავლენას ახდენს ღვინის განსხვავებულ არომატებზე, რაც ფიქსირდება გემოვნებითი შეგრძნებისას. ასევე გამოვლენილია მინერალობის ზემოქმედება ვაშლის მჟავასთან, ღვინის მჟავასთან და ტიტრულ მჟავიანობასთან, კავშირი თავისუფალ ან სრულ გოგირდის ზეჟანგთან. ჩვენ ვიცით, რომ ქვევრი წარმოადგენს მიწის მიადაგიდან მოპოვებულ თიხამინერალების მექანიკური გადამუშავების შედეგად მიღებული მასალისგან  აშენებულ და გარკვეულ ზღვრულ ტემპერატურაზე  გამომწვარ ბუნებრივ საღვინე ჭურჭელს.  მასში ტკბილი ყურძნის მექანიკური გადამუშავებისთანავე ხვდება და ალკოჰოლური დუღილის შედეგად მიღებული ღვინომასალა ქვევრში  5-6 თვის განმავლობაში ყოვნდება,  ეს სწორედ  ის პერიოდია, როდესაც ინტენსიურად მიმდინარებს ბიოქიმიური გარდაქმნები და ღვინის ჩამოყალიბება. ყოველივე ზემოთ აღნიშნულიდან გამოდიარე,  ჩვენს მიერ გამოითქვა მოსაზრება, რომ თუკი შესაძლებელია ნიადაგიდან მოხვედრილმა მინერალურ ნივთიერებათა სხვადასხვა ერთობრიობამ გავლენა მოახდინოს ღვინოში მიმდინარე ბიოქიმიურ გარდაქმნებსა და ღვინოში მინერალური გემოს წარმოქმნაზე. ასევე დასაშვებია ქვევრიდან ღვინოში განხორციელდეს მინერალურ  ნივთიერებათა ექსტრაქცია იონების სახით, და ამან გავლენა მოახდინოს ღვინის ხარისხსა და ორგანოლეპტიკურ შეფასებაზე მინერალური გემოს მგრძნობელობის დაფიქსირებით. რა თქმა უნდა, ქვევრის ღვინის განსხვავებულობას  და მასზე ქვევრის გავლენას მეცნიერული დასკვნები ესაჭიროება.

ღვინოში ქვევრიდან მინერალური ნივთიერებისა და ცალკეული ელემენტების მიგრაციის შესასწავლად  ჩავატარეთ ექსპერიმენტი.  შერჩეული იქნა ნაფარეულის მიკროზონის  ვენახში მოწეული რქაწითლის ჯიშის ყურძენი,  რომელიც გადამუშავდა კახური (კლერტის გაცლით) ტექნოლოგიით ღვინის დამზადებისათვის საჭირო წესით და მოთავსდა საცდელ  ქვევრებსა და ნეიტრალურ საკონტროლო და დამხმარე ჭურჭლებში. ალკოჰოლური დუღილის დამთავრების შემდეგ ქვევრების გადავსება მოხდა დამხმარე ნეიტრალური ჭურჭლიდან (ნიმუში 21)  ღვინის პირველი ფრაქციით. ნიმუშების აღება  მოხდა  როგორც ტკბილიდან, ასევე ახალგაზრდა,  3  და 6 თვით დაყოვნებული ღვინიდან. აღებულ  ნიმუშებში ჩატარებული იქნა მინერალურ ნივთიერებათა ანალიზი(ცხრილები წარმოდგენილია დისერტაციის ძირითად ნაშრომში), განისაზღვრა შემდეგი  ელემენტები: K, Mg, Na, Ca, Fe, Cu, Zn, Pb, As, Cl. ანალიზის შედეგებმა გვიჩვენა, რომ ყველა ქვევრსა და საკონტროლო ჭურჭელში ახალგაზრდა ღვინის შემადგენლობაში ელემენტთა ოდენობა თითქმის იდენტურია ცდომილების დასაშვებ ფარგლებში.  ტყვია, დარიშხანი, ალუმინი და მანგანუმი ტკბილსა და ღვინოში აღმოჩნდა  0,002 – 0.007 მგ/ ლ. მათი კლება და მატება მეტად მცირე  სიდიდეა ( 0.001 – 0.002 მგ/ლ ), რაც თვით ანალიზის ცდომილების  ფარგლებია, ამიტომ მათი შედეგების განხილვა არ მომხდარა.

 გაანალიზების შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ნეიტრალურ ჭურჭელში კალიუმის რაოდენობა ტკბილში გადავიდა დურდოს მაგარი ნაწილებიდან. შემდეგ მოხდა 3 თვით დაყოვნებულ ღვინოში მჟავა მარილების (ღვინომჟავა კალიუმი) წარმოქმნა და გამოლექვა.  ალკოჰოლური დუღილის დროს ნაწილი კალიუმისა საფუარებმა გამოიყენეს თავისი უჯრედების ასაგებად. ნაწილი კი ადსორბცირდა საფუარსა და დურდოს მყარ ნაწილებზე. ყველა ჩამოთვლილმა და სხვა პროცესმა გამოიწვია კალიუმის შემცირება  ახალგაზრდა  და 3 თვით დურდოზე დაყოვნებულ ღვინოში. 6 თვის ღვინოში კი ეს მაჩვენებელი თითქმის არ შეცვლილა. ტკბილში, ახალგაზრდა ღვინოში, 3 და 6 თვის ღვინოებში  მინერალური ელემენტებმა -  Mg, Na, Ca-  ანალოგიურად კალიუმისა განიცადეს თითქმის იგივე  რაოდენობრივი ცვლილებები (შედეგები მოცემულია ცხრილებში დისერტაციის ძირითად ნაშრომში).   

ხოლო სხვადასხვა ქვევრის  3 და 6 თვის   ღვინოებში შეინიშნება ამ ელემენტების ზრდა. ქვევრის ღვინოების ანალიზების  შედეგების  შედარებამ არაქვევრ საკონტროლო  ჭურჭელთან დაგვანახა, რომ სხვადასხვა ქვევრიდან ართანაბრად მიმდინარეობს მინერარულ ელემენტთა ცვალებადობა. ხოლო ზოგიერთ ქვევრში დაფიქსირდა მინერალურ ელემენტთა მკვეთრი მატება, რაც ადასტურებს ქვევრიდან მინერალურ ელემენტთა მიგრაციას.  ეს შედეგები ასევე გვიჩვენებს, რომ სხვადასხვა ქვევრში ერთსა, და იმავე ღვინის შემთხვევაში ქვევრების არაერთგვაროვნების გამო, სითხესა და კედლებს შორის განსხვავებულად მიმდინარეობს მინერალურ ელემენტთა მიმოცვლა.

ამრიგად, კვლევებით დადასტურდა, რომ ერთი და იმავე ვენახიდან მოკრეფილი ყურძნიდან ერთი და იმავე ტექნოლოგიით, ერთნაირ პირობებში, სხვადასხვა საბადოდან მოპოვებული თიხამინერალებისგან და სხვადასხვა ტემპერატურაზე გამომწვარ ქვევრებში დამზადებულ 3 და 6- თვის ღვინოში ფიქსირდება მინერალურ ელემენტთა მკვეთრი სხვაობა, ნეიტრალურ (არათიხა) ჭურჭელთან შედარებით.

ექსპერიმენტი განმეორდა 2017-2018 წლებში იმავე მარანში განთავსებულ საკვლევ ქვევრებსა და ჭურჭლებში  იმავე ვენახიდან მიღებული ყურძნის  ტკბილისა და ღვინის ნიმუშებში. ორივე წლის ანალიზის მონაცემებზე დაყრდნობით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მინერალურ ელემენტების ცვალებადობის დინამიკა ( ქვევრებსა  და საკონტროლო ჭურჭლში) თითქმის ერთნაირია მცირედი სხვაობებით, რაც დასაშვებ ცდომილებათა ფარგლებშია.

ანალოგიური კვლევები ჩატარდა 3 და 6- თვით დურდოზე დაყოვნებული  ღვინის პირველ და  მეორე ფრაქციებზე. კახური ღვინის II ფრაქციაში მინერალური ელემენტების რაოდენობა გაიზარდა I ფრაქციასთან შედარებით, მისი დურდოზე დიდი ხნით დაყოვნებისა და საფუარის უჯრედის დაშლის პროდუქტებიდან მინერალური ელემენტების გადასვლის  გამო; კახური ღვინის I ფრაქციაში მინერალური ელემენტების ზრდა გამოწვეული უნდა იყოს ქვევრის კედლებთან ღვინის ურთიერთქმედების შედეგად.

კვლევები ასევე ვაწარმოეთ ჩვენ მიერ წარმოდგენილი სხვადასხვა ტემპერატურაზე გამომწვარი თიხებისა  და ქვევრის ცილინდრული კვეთების ფრაგმენტებზე (ნიმუშები N 4, 9, 14, 19, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29).  კონკრეტულად მოხდა მათი წყალში, ნეიტრალური  ჭურჭლიდან აღებულ ახალგაზრდა ღვინოსა და სხვადასხვა ტიტრული მჟავიანობის მქონე ღვინოებში  ჩაწყობა  და  დაყოვნება. ჩატარებული ანალიზებმა მოგვცა  იგივე შედეგები, რაც დაფიქსირებული იყო ქვევრებში ჩასხმული ღვინოების შემთხვევებში, რითაც კიდევ ერთხელ დადგინდა მინერალურ ელემენტთა მიმოცვლა სითხესა და  გამომწვარ თიხას შორის (ცხრილები წარმოდგენილია ძირითად სადისერტაციო ნაშრომში).

როგორც ვხედათ, სხვადასხვა ქვევრში საკონტროლო ნეიტრარულ ჭურჭელთან შედარებისას ელემენტების ცვალებადობა სხვადასხვაა, რაც სხვა ფაქტორებთან ერთად ძირითადად განპირობებული უნდა იყოს სხვადასხვა ტემპერატურაზე გამომწვარი ქვევრის კედლების არაერთგვაროვნებით.

 

ღვინის ორგანოლეპტიკური შეფასება

ორწლიანი კვლევის შედეგეგებზე დაკვირვებისას გამოტანილმა დასკვნებმა და იმ ფაქტორმა,  რომ ზოგიერთი ქვევრის ღვინოში შეიმჩნეოდა  თიხისა და სიძელგის გემო, გვაფიქრებინა, რომ ეს შეიძლება გამოწვეული ყოფილიყო არა მიკრობიოლოგიური დაავადებებით (არასდროს არ დაფიქსირდა ნარჩენი შაქარი, ნორმაში იყო ტიტრული მჟავიანობა  და მქლორავი), არამედ ქვევრის გავლენით.

დეგუსტაციისთვის მოვამზადეთ ორი ტიპის ღვინის  ნიმუში:

ჩვენ მიერ 2017 წლის შემოდგომაზე (ქვევრებისა და ჭურჭლის დალუქვამდე) საკონტროლო ნეიტრალური ჭურჭლიდან აღებულ იქნა ახალგაზრდა ღვინომასალა, რომელიც ჩაისხა 5 ლიტრის ტევადობის ნეიტრალურ ჭურჭლებში და მასში ჩაეწყო სხვადასხვა საბადოს  ნედლეულისგან დამზადებული მასალის  გამომწვარი ფრაგმენტები.( ჩვენი საკვლევი ნიმუშები N 4,9,14,19,27,28. იხილეთ წინა თავი). აქ გათვალიწინებული იქნა ქვევრის კედლებთან ღვინის შეხების საერთო ფართი და ღვინოში ჩაწყობილი თიხის გამომწვარი ფრაგმენტების ფართის სითხესთან შეხების პროპორციული თანასწორობა. ამ ნიმუშებს ვუწოდეთ თიხის გამომწვარი ფრაგმენტები ღვინოში.

2018 წლის თებერვლის ბოლო რიცხვებში ჩვენი მარნის ყველა საკვლევი ქვევრიდან, ნეიტრალური ჭურჭლიდან, 1980 წელს ვარდისუბანში დამზადებული ქვევრიდან და ლითონის რეზერვუარიდან, მოვახდინეთ ერთი და იმავე ყურძნიდან დამზადებული პირველი ფრაქციის 6 თვის ღვინოების ნიმუშების აღება. ამ ნიმუშებს ვუწოდეთ ქვევრებისა და ნეიტრალური ჭურჭლის ღვინის ნიმუშები.

დეგუსტაცია ჩატარდა 2018 წლის 1 მარტს სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სსიპ ღვინის ეროვნული სააგენტოს ორგანიზებით,  მასში მონაწილეობა მიიღეს მეღვინე სპეციალისტებმა და ღვინის სახელმწიფო სადეგუსტაციო კომისიის სერთიფიცირებულმა წევრებმა.( იხილეთ დეგუსტაციის ოქმი).

ნიმუშების შეფასება მოხდა 5- ბალიანი სისტემით. ვიზუალურად შეფასდა ღვინის გამჭირვალობა და ფერის ინტესივობა, ხოლო გემოვნურ სენსორული შეფასებით დაფიქსირდა მიკრობიოლოგიური მდგომარეობა, პირველადი არომატები, მინერალური  და მეტალური  ტონები, ტანინის, სველი თიხისა და სიმლაშის გემოს მგრძნობელობა.

ნედლი თიხისგან სპეციალურად  მომზადდა წყალხსნარის ნიმუში, რომლის დაგემოვნება მოხდა დეგუსტაციის დაწყებამდე, რითაც დეგუსტატორებმა დააფიქსირეს თიხის გემო და  მინერალური ტონები.

ამის შემდეგ, პირველ ეტაპზე, დეგუსტატორების მიერ გაისინჯა გამომწვარი თიხის ღვინის ნიმუშები,  შემდეგ ქვევრებსა  და სხვა ჭურჭელში დამზადებული ღვინოების ნიმუშები (შეფასებები წარმოდგენილია დისერტაციის ძირითადი  ნაშრომის თანდართულ ცხრილებში).

ორივე ტიპის  ნიმუშისთვის,  დეგუსტატორების მიერ მინიჭებული ქულების მიხედვით, გამოყვანილ იქნა შეფასების საშუალო მაჩვენებლები, რომელიც წარმოდგენილია  ცხრილების სახით:

 

ცხრილი 1.  სადეგუსტაციო შეფასებების საშუალო მაჩვენებლები  ღვინოში ჩაწყობილი გამომწვარი თიხის ფრაგმენტების შემთხვევაში.

ნიმუშის #	გამჭვირვალობა	ფერის ინტენსივობა	პირველადი არომატები	მიკრობიოლოგიური	სველი თიხა	მინერალური	ტანინი	სიმლაშე	მეტალური
1	3,75	2,25	2,00	0,63	0,13	1,63	3,28	4,13	0,25
2	3,75	2,13	2,50	0,75	0,5	2,38	4,38	3,63	0,25
3	3,25	2,75	1,75	1,25	0,50	1,25	4,00	2,25	0,38
4	3,50	2,50	2,38	1,00	0,13	1,88	3,75	2,63	0,25
5	3,63	2,75	2,50	0,75	0,13	1,88	3,63	2,50	0,13
6	3,38	2,63	2,13	1,00	0,38	2,13	3,63	2,63	0,38
საშუალო	3,54	2,5	2,21	0,90	0,30	1,86	3,78	2,96	0,27

 

ცხრილი 2.   სადეგუსტაციო შეფასებების საშუალო მაჩვენებლები  ქვევრებში ჩასხმული ღვინოების შემთხვევაში.

 

ნიმუშის #	გამჭვირვალობა	ფერის ინტენსივობა	პირველადი არომატები	მიკრობიოლოგიური	სველი თიხა	მინერალური	ტანინი	სიმლაშე	მეტალური
1	3,38	1,63	2,75	1,88	0,38	1,13	2,75	2,13	0,13
2	3,50	3,13	2,38	1,63	1,00	2,13	3,50	2,63	0,13
3	3,50	3,13	2,63	1,88	1,50	1,88	3,38	2,50	0,13
4	2,63	2,63	2,38	1,13	0,50	1,63	3,00	2,13	0,00
5	3,13	2,63	1,75	1,88	2,25	2,75	2,63	2,25	0,00
6	2,38	2,00	0,50	3,25	0,88	1,50	2,00	2,13	0,00
7	3,50	3,13	2,38	2,00	0,75	1,88	3,13	1,88	0,13
8	3,75	2,38	3,25	1,25	0,25	1,50	2,50	1,63	0,25
9	3,00	3,25	2,25	2,75	1,00	2,13	2,88	2,13	0,13
10	3,50	3,25	2,40	0,88	0,63	1,50	2,88	2,25	0,13
11	3,50	3,25	2,38	1,63	1,00	2,38	3,38	2,25	0,25
12	3,00	2,88	2,38	1,00	0,63	1,63	2,75	1,63	0,38
13	3,13	2,63	2,25	1,00	0,75	1,13	2,75	1,88	0,25
14	3,50	2,75	2,63	0,88	0,25	1,38	3,00	1,75	0,13
15	3,50	2,13	1,88	1,00	0,63	1,50	2,75	2,13	0,38
საშუალო	3,26	2,72	2,28	1,60	0,83	1,74	2,89	2,09	0,16

 

ორივე  ცხრილში მოცემულ შედეგებზე ჯვარედინი დაკვირვებით  დგინდება, რომ ქვევრის გემოს გავლენის (მინერალები, ტანინი, სიმლაშე)  მაღალი, საშუალო  და დაბალი მგრძნობელობა ფიქსირდება ერთი და იმავე საბადოს ნიმუშების ღვინოებში.  დაფიქსირებული შედეგების შეფასებებისის ანალიზი ასევე გვიჩვენებს, რომ ერთი და იმავე  ღვინის ორგანოლეპტიკურ მონაცემებში ცვლილებები გამოწვეულია სწორედ სხვადასხვა ქვევრის კედლების ურთიერთობით ღვინოსთან.

ზოგიერთი ქვევრის ღვინოში ფიქსირდება  ქვევრის გემოს მაღალი მგრძნობელობა, მომეტებულად  შეიმჩნეოდა „სველი თიხის“ გემო, სიმლაშისა და მინერალური ტონები.  ჩვენი აზრით,  „სველი თიხის“ გემო და მინერალური ტონების დაფიქსირება განპირობებულია ქვევრის კედლებიდან ზოგიერთი მინერალის ან ცალკეული ელემენტების გადასვლით ღვინოში.  სიმლაშის ტონები გამოწვეული უნდა იყოს ქვევრის კედლებიდან დიფუზიური ელემენტების (K, Na, Ca, Mg) შეერთებით  ღვინის მჟავებთან  მარილების წარმოქმნით.  აღნიშნულ შედეგებს ადასტურებს (ღვინოში ჩაწყობილი თიხის გამომწვარი ფრაგმენტები)  პირველი დეგუსტაციის შედეგებიც, აქაც ქვევრის გემოს მომეტებული ტონები თანხვედრაშია ანალოგიურ ქვევრის ღვინის ტონებთან. აქ წარმოგიდგენთ ერთი ნიმუშის მაგალითს:  ცხრილი 1-ის (ფრაგმენტები ღვინოში) მიხედვით ყველაზე მეტად ქვევრის გემოს გავლენა იგრძნობა  ტყემლოვანას(ცხრილში N2)  საბადოს ნიმუშზე. ანალოგიურად ცხ.2-დან ჩანს, რომ დეგუსტატორების მიერ სველი თიხისა და მინერალობის მგრძნობელობა ყველაზე მეტად სწორედ ტყემლოვანას (ცხრილში N5) ქვევრში დამზადებულ ღვინოში დაფიქსირდა. ასევე მაღალი იყო ამ ნიმუშში ტანინისა და სიმლაშის ტონებიც.ანალოგიური შედეგები ფიქცირდება ვარდისუბნის ქვევრის შემთხვევაშიც (დანარჩენი შედეგები წარმოდგენილია ძირითად ნაშრომში).

 ჩვენი საკვლევი ნიმუშების ფიზიკურ-ქიმიური მახასიათებლების, მინერალოგიური შემადგენლობისა და გამოწვის ტემპერატურების დადგენისას მიღებული  შედეგებით   ვიცით, რომ  სწორედ ვარდისუბნის და ტყემლოვანას ქვევრები აღმოჩნდა შედარებით დაბალ 750-800°C-ზე გამომწვარი. ასევე ნიშანდობლივია, რომ ქვევრის გემოს გავლენა საერთოდ არ დაფიქსირებულა ნეიტრალურ (არაქვევრი) ჭურჭელში დაყოვნებულ ღვინოში და კერამიკული წესით გამომწვარი ქვევრის ფრაგმენტის ღვინოში, რომელიც, ჩვენი კვლევებით,  1200-1250°C ზეა გამომწვარი.  ქვევრის გემოს გავლენა მსუბუქად იგრძნობოდა ვარდისუბნის(1980 წელს დამზადებული ქვევრი), მაქათუბნისა და აცანის ქვევრების (გამოწვის ტემპერატურა  950- 1050 °C )   ღვინოებში. ეს გემო არ ფარავდა პირველად  ჯიშურ  არომატებს  და ღვინოს სძენდა განსხვავებულ ხავერდოვნებას და სიხალისეს.  

კვლევების შედეგებზე დაკვირვებამ დაგვანახა, რომ ქვევრების გამოწვის ტემპერატურა, ქვევრებში მინერალური ელემენტების ცვალებადობის დინამიკა ნეიტრალურ ჭურჭელთან შედარებისას, ასევე ორგანოლეპტიკური შეფასებისას დაფიქსირებული მომეტებული „სველი თიხის“, სიმლაშისა და მინერლური ტონები, მსუბუქი თიხის გემო და ზოგიერთ ნიმუშში ამ გემოს საერთოდ არ არსებობა, თანხვედრაშია ერთმანეთანეთან.

 ექსპერიმენტის განსჯა

იმისათვის, რომ დაგვედგინა ქვევრის  რაობა და იდენტობა  და მისი გავლენა ღვინოზე  2016, 2017, 2018  წლებში ჩვენს მიერ განხორციელდა შემდეგი კვლევები:

საქართველოს  სხვადასხვა საბადოდან მოპოვებული თიხამინერალებს, მისგან  წარმოებული  ქვევრების ცილინდრული კვეთებსა და თიხის გამომწვარ ფრაგმენტებს  ჩაუტარდათ  პეტროგრაფიული (დადგინდა  მინერალური შემადგენლობა და ფრაქციულგრანულომეტრული ზომები), რედგენოფაზური  (დადგინდა უპირატესი მინერალების  ფაზების რაოდენობა და რაობა) და რედგენოფლუორესცენტრული  (განისაზღვრა ქიმიური  შემადგენლობა და ელემენტების ოდენობა) ანალიზი.

ამავე პერიოდში საკვლევ ქვევრებსა და ნეიტრალურ არაქვევრ ჭურჭელში დამზადებულ ახალგაზრდა ღვინომასალას, 3 და 6 - თვის ღვინოებს ჩაუტარდათ ფიზიკურ-ქიმიური ანალიზები და სხადასხვა ეტაპზე გაიზომა მათში  ელემეტთა ოდენობა, რომელთა მონაცებების შედარება ხდებოდა  თავდაპირველად  ტკბილში დაფიქსირებული ელემენტების რაოდენობასთან.

სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სსიპ ღვინის ეროვნული სააგენტოს ორგანიზებით,  მეღვინე სპეციალისტებისა და ღვინის სახელმწიფო სადეგუსტაციო კომისიის სერთიფიცირებული  წევრების  მიერ მოხდა ჩვენი საკვლევი ღვინოების ორგანოლეპტიკური შეფასება ქვერის გემოს (მინერალურობა,  ტანინის და სიმლაშის ტონები) არსებობის შესახებ.  

გამოიკვეთა, რომ საბადოდან მოპოვებული პირველადი ნედლეულის, ქვევრის საშენი თიხამინერალებისა და მისგან დამზადებული ქვევრების მინეროლოგიური შემადგენლობა და გამოწვის ტემპერატურები განსხვავებულია ერთმანეთისგან,  ქვევრებში ღვინოების დაყენებისას მიმდინარეობს განსხვავებული ბიოლოგიური და ფიზიკო ქიმიური პროცესები, ხოლო ორგანოლოპტიკური შეფასებისას, მიუხედავად იმისა, რომ მიკრობიოლოგიურად ღვინოებს არ გააჩნდათ დაავადებები, ისინი განსხვავდებოდნენ მსუბუქი და ზოგჯერ მძაფრი ქვევრის  („ სველი თიხა“) გემოს სენსორული ტონებით.

აქედან შეიძლება დავასკვნათ, რომ ქვევრის საშენი მასალის მინერალური შემადგენლობა, ქვევრის დამზადების ტექნოლოგიური პროცესი (ძირითადად  გამოწვის ტემპერატურა), ყურძნის ტკბილში არსებული  მინერალურ ელემენტთა ერთობლიობა  განაპირობებს სხვადასხვა რაოდენობით მინერალურ ნივთიერებათა და ელემენტების მიგრაციას ქვევრის კედლებიდან ღვინოში, რაც ასევე დასტურდება ორგანოლეპტიკური  შეფასებისას.

ამდენად, კარგად დამზადებული ქვევრი  (სწორი პროპორციით შერჩეული მყარი და პლასტიკური თიხამინერალები, ბუნებრივი შრობის  ხანგრძლივობა, გამოწვის პერიოდი და გამოწვის ზღვრული ტემპერატურა 950°C -1050°C) დადებითი გავლენას ახდენს ღვინოზე.

 ქვევრში  ღვინის დამზადების ეკონომიკური ეფექტი

 დღეისთვის განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებენ ქვევრში დაყენებულ მაღალხარისხიან ღვინოებს, რომლის ერთი ბოთლის (0,750მლ ტევადობის)  საბაზრო  ფასი ძირითადად სავაჭრო ობიექტებში წარმოადგენს 20 - 30-მდე ლარს.  მეწარმის მიერ,  სავაჭრო ობიექტებისთვის,  მისაყიდი ფასი,  მერყეობს 10-დან 14 ლარამდე, ერთი ბოთლი (0,750მლ ტევადობის)  ღვინის თვითღირებულება კი შეადგენს 4,65 ლარს, რაც იძლევა წარმოებისთვის საუკეთესო ეკონომიკურ ეფექტს.

მაღალი გემოვნური თვისებების ქვევრის ღვინოზე მომხმარებლის მხრიდან გაიზრდება მოთხოვნა და შესაბამისად რეალიზაცია.

სწორი ტექნოლოგიური ინსტრუქციით დამზადებულ ქვევრს აღარ დასჭირდება შიგნიდან გასანთვლა და გარედან გაცემენტება (გაცემენტების გარეშე, შესაძლებელი იქნება ქვევრის ტრანსპორტით გადაადგილება ისე, რომ არ მოხდეს მისი დაზიანება), რაც ქვევრის თვითღირებულებას 15-20 % -ით შეამცირებს, და დაზოგავს მეწარმის სამუშაო დროს.

 დასკვნები

 მრავალმხრივი ექსპერიმენტული კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ საქართველოს სხვადასხვა საბადოზე  (აცანა, საწაბლე, ვარდისუბანი, ტყემლოვანა) არსებული ნედლეული თავისი მინერალური შემადგენლობით აკმაყოფილებს იმ პირობას, რომელიც ითვალისწინებს  მისგან   მაღალი ხარისხის ქვევრების დამზადებას. ასევე დადგინდა, რომ სხვადასხვა თიხამინერალებისგან, სხვადსხვა ტემპერატურაზე გამომწვარი ქვევრების კედლებიდან  განსხვავებული რაოდენობით და ცვალებად დინამიკაში მიმდინარეობს მინერალურ  ნივთიერებათა და ზოგიერთი ელემენტის მიგრაცია, რაც დადებით ან ურყოფით გავლენას ახდენს ღვინის ხარისხზე.

ღვინის ფიზიკურ-ქიმიურ მონაცემებსა  და დეგუსტაციის შედეგებზე დაკვირვებით გამოიკვეთა, რომ  ქვევრის დამზადების ტექნოლოგიური პროცესების დარღვევით (ძირითადად 850°C დაბალ ტემპერატურაზე გამოწვა) ქვევრის ღვინოში მომეტებულად იზრდება მინერალურ ნივთიერებათა და ზოგიერთი ელემენტის რაოდენობა. ეს იწვევს ღვინის ხარისხის გაუარესებას. ორგანოლეპტიკური შეფასებისას ღვინოში იგრძნობა არასასიამოვნო სუნი, „სველი თიხის“ გემოსა და სიმლაშის ტონები. ეს  ცუდ გავლენას ახდენს მომხმარებელზე.

950°C-1050°C ტემპერატურაზე გამომწვარი ქვევრი ხასიათდება მაღალი მდგრადობით და საუკეთესო ჭურჭელს წარმოადგენს  ღვინის წარმოებისათვის. ასეთ ქვევრში დამზადებული ღვინო საუკეთესოა ფიზიკურ-ქიმიური მახასიათებლებით და გამოირჩევა ხავერდოვანი,  განსხვავებული გემოთი, რაც დადებითად აისახება ქვევრის ღვინის რეალიზაციაზე. 

ამრიგად საუკეთესო ქვევრის და ქვევრის ღვინის დამზადება, სხვა ფაქტორებთან ერთად, ძირითადათ დამოკიდებულია:

პირველადი ნედლეულის მინერალურ შემადგენლობაზე.

ქვევრის საშენ მასალაში, მყარი და პლასტიკური თიხამინერალების რაოდენობრივ (პროცენტული) შემადგენლობაზე.

გამოწვის ტემპერატურაზე.

 

რეკომენდაცია

რეკომენდაცია ეძლევა სოფლის მეურნეობის სამინისტროს:

მოხდეს საქართველოს თიხამინერალების საბადოებზე არსებული ქვევრის დასამზადებელი ნედლეულის მინერალური შემადგენლობის შესწავლა.

შემუშავდეს ქვევრის დამზადების სრული ტექნოლოგიური ინსტრუქცია (დაწყებული პირველადი ნედლეულის შერჩევით, დამთავრებული ქვევრის ფორმის და გამოწვის ტემპერატურით).

შემუშავდეს ქვევრის სტანდარტი, ნედლეულის მინერალური შემადგენლობის, ქვევრის დამზადების ინსტრუქციის,  ფორმის, კედლის სისქის, მისი ფორიანობისა და გამოწვის ტემპერატურის მიხედვით.

ქვევრის მწარმოებელი ოსტატების საქმიანობა გახდეს ლიცენზირებული.

შემუშავდეს ქვევრის ღვინის სტანდარტი, ფიზიკურ - ქიმიური მონაცემების და ორგანოლეპტიკური მახასიათებლების მიხედვით.

რეკომენდაციაში დასმული საკითხების გადაჭრის  შემთხვევაში,  შესაძლებელი იქნება,  დამზადდეს  ხარისხიანი ქვევრები და ვაწარმოოთ საუკეთესო, განსხვავებული გემური მაჩვენებლების, კონკურენტუნარიანი ქვევრის ღვინო.

 

დისერტაციის მასალების ირგვლივ გამოქვეყნებული ნაშრომების

ჩამონათვალი:

 

გამტკიცულაშვილი გია ვ., გამტკიცულაშვილი გელა.ვ. მიმდინარე პერიოდში ქვევრის წარმოება საქართველოში და მისი გავლენა ღვინოზე. //ქვევრის ღვინის მე-4 საერთაშორისო სიმპოზიუმი. იყალთოს აკადემია; მოხსენება 2-3 სექტემბერი, 2017წ.

გამტკიცულაშვილი გია ვ., გამტკიცულაშვილი გელა.ვ, ხოსიტაშვილი მ.ლ. ქვევრის გავლენა ღვინოზე//საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია; საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენცია „მევენახეობა და მეღვინეობა ევროპის ქვეყნებში - ისტორიული ასპექტები და პერსპექტივები“.  მოხსენება 25-27 ოქტომბერი, 2017წ.

გამტკიცულაშვილი გია ვ., გამტკიცულაშვილი გელა.ვ, ხოსიტაშვილი მ.ლ. ქვევრის გავლენა ღვინოზე//საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია; „მევენახეობა და მეღვინეობა ევროპის ქვეყნებში - ისტორიული ასპექტები და პერსპექტივები“.  თბილისი, ოქტომბერი, 2017წ.

გამტკიცულაშვილი გია ვ., გამტკიცულაშვილი გელა.ვ, ხოსიტაშვილი მ.ლ., მიქიაშვილი მ.ა. მინერალურ ნივთიერებათა შედგენილობის ცვალებადობის დინამიკა ტკბილსა და ღვინოში.//საქართველოს საინჟინრო სიახლენი №4, 2017წ.

გამტკიცულაშვილი გია ვ., გამტკიცულაშვილი გელა.ვ, ფოფორაძე ნ., მეტრეველი რ. თანამედროვე ქვევრების შემადგენელი მასალის ლაბორატორიული გამოკვლევა. // საქართველოს ახალგაზრდა მეცნიერთა საზოგადოებრივი აკადემიის საერთაშორისო სამეცნიერო ჟურნალი „ინტელექტუალი“ №35, 2018წ.